Giáo dục STEM là mô hình giáo dục hiện đại đang được nhiều nước trên thế giới triển khai áp dụng. Ở Việt Nam, tinh thần giáo dục STEM đã được quán triệt trong việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông mới đối với các môn học liên quan. Theo đó, các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp thông qua giáo dục STEM cho học sinh THPT đang dần được chú trọng với nhiều hoạt động đa dạng và phong phú, góp phần phát triển phẩm chất, năng lực và định hướng nghề nghiệp trong tương lai cho học sinh THPT.

Vận dụng kiến thức vào thực tiễn là mục tiêu quan trọng trong dạy học ở trường THPT. Vai trò của vận dụng kiến thức vào thực tiễn không chỉ thể hiện ở chỗ học sinh có kĩ năng vận dụng kiến thức để giải quyết các vấn đề liên quan đến nội dung bài học mà còn giải quyết các vấn đề thực tiễn đa dạng trong cuộc sống, theo hướng “học đi đôi với hành”, lí thuyết gắn với thực tiễn, nhà trường gắn với xã hội. Giáo dục STEM là một phương thức giáo dục liên môn, giúp học sinh áp dụng các kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ thuật, và toán học vào để giải quyết một số vấn đề thực tiễn trong bối cảnh cụ thể phù hợp với phát triển kinh tế xã hội. STEM không chỉ hướng đến cho học sinh khả năng giải quyết các vấn đề thực tế, mà còn trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết như kỹ năng cộng tác, làm việc nhóm, tư duy sáng tạo, tư duy phản biện hay những kỹ năng khác giúp ích cho sự thành công trong học tập và cũng ảnh hưởng tích cực trong việc lựa chọn nghề nghiệp phù hợp sau này. Với việc tíếp thu kiến thức một cách tích hợp và sáng tạo mới mẻ, học sinh sẽ thêm yêu thích và có hứng thú học tập, STEM cũng từ đó cung cấp những tri thức là nền tảng căn bản cần thiết cho sự tiếp cận và thích ứng với thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Vì vậy, mô hình giáo dục STEM được khuyến khích thực hiện trong chương trình giáo dục phổ thông mới ban hành năm 2018, và do đó, các chủ đề STEM dựa trên cơ sở nội dung của chương trình hiện hành ban hành năm 2006 đã được xây dựng và thiết kế tiến trình dạy học.

Để từng bước đưa Giáo dục STEM vào trường phổ thông góp phần triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới, Ban Chuyên môn của Hội đồng giáo dục STEM Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã nghiên cứu thiết kế hệ thống chủ đề/bài học STEM, tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEM cho học sinh từ cấp học mầm non tới cấp học phổ thông.

Ngày 11/4/2021, Ban chuyên môn của Hội đồng giáo dục STEM Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 tổ chức buổi hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho gần 150 em học sinh khối 11 trường PT Dân tộc Nội trú huyện Ba Vì. Tại các trạm học tập, học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động và tự tay chế tạo các sản phẩm có tính ứng dụng cao dưới sự hướng dẫn của thầy cô trong Ban chuyên môn Hội đồng giáo dục STEM. Trong 1 ngày trải nhiệm, các nhóm học sinh được tham quan, trải nghiệm lần lượt theo 3 chủ đề: Chế tạo đèn ngủ thông minh; Chế tạo giấy chỉ thị màu tự nhiên; Nuôi cấy mô thực vật.

Tại buổi trải nghiệm, các em đã phát huy tính tích cực, chủ động trong quá trình học tập, từ đó góp phầnphát triển nhiều năng lực, phẩm chất. Thông quá các hoạt động, các em có cơ hội vận dụng những kiến thức, lí thuyết đã được học về mạch điện, phân tích chất làm giấy quỳ tím, sinh trưởng tế bào thực vật vào giải quyết vấn đề thực tế như: chế tạo được đèn ngủ có sử dụng cảm biến ánh sáng, nhận biết dung dịch axit – bazo trong cuộc sống bằng cách sử dụng dịch chiết từ cây bắp cải tím, nuôi cấy mô hoa lan trong môi trường thạch. Các em được phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề dựa trên việc được ôn tập kiến thức nền tảng, đề xuất phương án giải quyết, tự giải quyết vấn đề, báo cáo kết quả thực nghiệm, tạo sản phẩm cá nhân. Ngoài ra, GV cũng có thể đánh giá giờ học trải nghiệm STEM thông qua sản phẩm hoạt động của học sinh thu được sau buổi trải nghiệm. Bằng quan sát tiến trình chúng tôi thấy rằng, các em học sinh rất cố gắng, nỗ lực để hoàn thành mục tiêu buổi trải nghiệm.

Hình ảnh trong buổi học STEM “Đèn ngủ thông minh”

Hình ảnh trong buổi học STEM “Chất chỉ thị màu tự nhiên”

Hình ảnh trong buổi học STEM “Nuôi cấy mô”

 

Kết thúc trải nghiệm, thông qua hệ thống phiếu thu nhận phản hồi, các em học sinh và giáo viên phổ thông đã đánh giá rất cao sự tận tâm, chu đáo của đội ngũ ban chuyên môn STEM, giáo viên giảng dạy và giáo viên hỗ trợ. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp định hướng giáo dục STEM là cơ hội tốt để học sinh làm quen với nghề nghiệp trong tương lại, phát triển ý tưởng sáng tạo và hướng nghiệp ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường, chuẩn bị cho học sinh nền tảng tốt nhất trong bối cảnh nền kinh tế cạnh tranh toàn cầu thế kỷ 21. Kết quả tích cực của buổi học trải nghiệm của học sinh THPT Dân tộc Nội trú huyện Ba Vì mở ra nhiều cơ hội mới trong việc hợp tác, trao đổi chuyên môn các lĩnh vực của giáo dục STEM cho học sinh và giáo viên hai bên.